Początek nowego roku kalendarzowego wiąże się z koniecznością przeanalizowania przez podatników nowych limitów podatkowych, od których zależą preferencje, a których wysokość wiąże się ze zmianą przepisów lub wynika ze zmiany kursu walut. W 2024 r. mniejsza grupa podatników będzie mogła skorzystać ze statusu małego podatnika na gruncie VAT, CIT i PIT. 

stawka 9% cit  

Aby stosować ulgową 9% stawkę CIT, podatnicy kontynuujący w 2024 r. działalność rozpoczętą w latach ubiegłych, muszą spełnić podstawowy warunek, czyli posiadać w tym roku status małego podatnika CIT zgodnie z art. w art. 4a pkt 10 updop. Oznacza to, że ich przychody ze sprzedaży za rok ubiegły (2023)  muszą zmieścić  się w limicie 2 mln euro.

Wszystko byłoby dobrze, jasno i klarownie, gdyby nie dodatkowy art. w ustawie o podatku od osób prawnych, który sprawia problemy nie tylko samym przedsiębiorcom, jak i księgowym. Mowa tu o art. 19 ust. 1 pkt 2 updop, który nakazuje przedsiębiorcy do weryfikowania limitu 2 mln euro w trakcie roku, ale już na innych zasadach niż poprzedni limit.

Na czym zatem polegają te limity i jak do nich podejść? Jakie wywołują skutki dla podatnika, który przekroczy choćby jeden z tych limitów?  Przyjrzyjmy się zatem bliżej tym limitom. 

1) Limit przychodów z roku ubiegłego

Dla zastosowania stawki 9% CIT przez małego podatnika istotny jest limit, o którym mowa w art. 4a pkt 10 updop – status ten mają podatnicy, u których wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego VAT) w poprzednim roku podatkowym (2023) zmieściła się w kwocie 2 mln euro w przeliczeniu po średnim kursie euro ogłoszonym przez NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.

Limit ten, w przeliczeniu po kursie euro z 2.10.2023 r. (4,6091 zł/euro, tabela nr 190/A/NBP/2023), wynosi 9 218 000 zł (wraz z kwotą należnego VAT!).

Przy obliczaniu tego limitu należy uwzględnić wszelkie przychody danego podatnika ze sprzedaży, w tym zwolnione od CIT, oraz przychody ze sprzedaży zaliczane do zysków kapitałowych. Wyłączone są natomiast przychody osiągane z innego tytułu niż sprzedaż. W limicie nie uwzględnia się więc m.in.: otrzymanych dywidend i innych przychodów z udziału w zyskach osób prawnych (m.in. ze sprzedaży udziałów w spółce), przychodów z umorzenia odsetek, uzyskanego odszkodowania,  dotacji, dopłat, refundacji kosztów.

Updop nie wskazuje, jak należy kalkulować ww. limity przychodów, przy roku podatkowym krótszym bądź dłuższym niż 12 mies. Zgodnie z literalnym brzmieniem przepisów limit odpowiadający równowartości 2 mln euro powinien być stosowany niezależnie od długości roku podatkowego (nie ma podstaw, by przeliczać go proporcjonalnie).

  

2) Limit przychodów z roku bieżącego 

Warunkiem zastosowania 9% stawki jest także – w myśl art. 19 ust. 1 pkt 2 updop – by przychody osiągnięte w roku podatkowym (a więc w 2024 r., jeśli pokrywa się on z rokiem kalendarzowym) nie przekroczyły wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 mln euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.

Kwota ta, w przeliczeniu na złote po kursie z 2.01.2024 r. (4,3434 zł/euro, tabela nr 001/A/NBP/2024), wynosi 8 687 000 zł. (w kwocie netto, bez podlegającego odliczeniu VAT– bez względu na źródło, z którego pochodzi!).

Przypomnijmy, że przychód w rozumieniu art. 19 ust. 1 pkt 2 updop to przychód ustalony zgodnie z updop (w kwocie netto, bez podlegającego odliczeniu VAT – bez względu na źródło, z którego pochodzi). Zatem dla celów ustalenia, czy przychody podatnika uprawniają do stosowania stawki 9% CIT, należy wziąć pod uwagę zarówno przychody z zysków kapitałowych (choć niezależnie od ich wysokości są one objęte stawką 19%), jak i z innych źródeł, opodatkowane i zwolnione z CIT (np. dotacje ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej).

 

Skutki przekroczenia limitu

Jak wynika z powyższego, podatnicy kontynuujący w 2024 r. działalność rozpoczętą w poprzednich latach podatkowych, których rok podatkowy jest równy rokowi kalendarzowemu, w celu ustalenia prawa do obniżonej 9% stawki CIT powinni:

• obliczać dwa różne przychody z dwóch różnych lat podatkowych:

  • na wstępie, przed rozpoczęciem stosowania stawki 9%, przychód ze sprzedaży (wraz z należnym VAT) z roku poprzedniego (2023) – w celu sprawdzenia, czy mają status małego podatnika,

  • w trakcie roku (co miesiąc lub co kwartał – w zależności od sposobu rozliczenia), narastająco od początku roku przychód osiągnięty w tym roku (2024) w rozumieniu updop (bez VAT),

• porównać wysokość tych przychodów z dwoma różnymi, choć zbliżonymi limitami (wynikającymi z przeliczenia kwoty 2 mln euro po średnim kursie NBP z dwóch różnych dat):

  • przychód ze sprzedaży z roku ubiegłego nie może być wyższy niż 9 218 000 zł (z VAT,)

  • przychód w rozumieniu updop z roku bieżącego nie może przekroczyć 8 687 000 zł. (netto ze sprzedaży – bez VAT, wszystkie źródła bez względu na stawkę CIT).

Jeśli bieżący przychód w trakcie 2024 r. przekroczy równowartość 2 mln euro (8 687 000 zł), oznacza to utratę prawa do stawki 9% w stosunku do dochodów uzyskanych od początku roku, a nie tylko od momentu przekroczenia. Całość dochodów takiego podatnika, wykazanych w zeznaniu CIT-8 za 2024 r. (uzyskanych od początku roku), powinna być objęta stawką 19%.

Stawka 9% już przy obliczaniu zaliczek

Potwierdzenie spełnienia warunku dotyczącego wysokości bieżącego przychodu będzie możliwe dopiero po zakończeniu roku podatkowego. Jednak stawka 9% może być (ale nie musi – zależy to od decyzji podatnika) stosowana już przy obliczaniu zaliczek na CIT (art. 25 ust. 1g updop, interpretacja KIS z 19.12.2022 r., 0111-KDWB.4010.87.2022.2.HK).

Przekroczenie progu przychodów uprawniających do stawki 9% skutkuje obowiązkiem obliczania zaliczek według wyższej stawki (19%) począwszy od miesiąca/kwartału, w którym nastąpiło przekroczenie. W okresie (miesiącu/kwartale), w którym suma przychodów przekroczy 2 mln euro, nie jest już możliwe stosowanie obniżonej stawki.

Nie ma wówczas obowiązku korygowania (ani „wyrównywania”) zaliczek miesięcznych wpłaconych od początku roku do momentu przekroczenia limitu. Po przekroczeniu podatnik wpłaca zaliczki według stawki 19% w wysokości różnicy między CIT należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek należnych za poprzednie miesiące, ustalonych jeszcze według stawki 9%.

Należy pamiętać, że na każdy kolejny rok limity te trzeba aktualizować wg właściwych kursów, bowiem to stanowi koleją pułapkę w stosowaniu niniejszych ulg/korzyści. 

mały podatnik CIT w 2023 

 

Z racji, iż nie tak dawno mieliśmy rok 2023 poniżej prezentujemy limity które obowiązywały jeszcze nie tak dawno. Jak widać były one wyższe. Nieopatrzenie można było w 2023 spełnić limity i za rok 2023 kwalifikować se na CIT 9% i jednocześnie wraz z nowym rokiem (2024) wejść na 19% CIT. 

Zatem limity dla roku 2023 prezentowały sie następująco:

 

Limit przychodów z roku bieżącego (2023) 

2 mln euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł. Kwota ta, w przeliczeniu na złote po kursie z z 2.01.2023 r. (4,6784 zł/euro, tabela nr 001/A/NBP/2023), wynosi 9 357 000 zł (w kwocie netto, bez podlegającego odliczeniu VAT) – bez względu na źródło, z którego pochodzi!).

Limit przychodów z roku ubiegłego (2022) 

2 mln euro przeliczonej po średnim kursie euro ogłoszonym przez NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł. Limit ten, w przeliczeniu po kursie euro z 3.10.2022 r. (4,8272 zł/euro, tabela nr 191/A/NBP/2022), wynosi 9 654 000 zł (powiększyć o VAT!).

Podsumowanie

Mali podatnicy (czyli Ci, którzy za rok 2023 osiągnęli przychód z VAT nie wyższy niż 9 218 000 zł) oraz przedsiębiorcy rozpoczynający działalność mogą skorzystać z obniżonej 9% stawki podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Uprawnienie to stracą w 2024 roku podatnicy, których przychody przekroczą w trakcie roku 2024 kwotę 8 687 000 zł. Po przekroczeniu tego limitu podatnik musi, począwszy od następnego miesiąca, płacić CIT według stawki 19%. 

Wyjątkiem są podatnicy, o których mowa w art. 19 ust. 1a–1c ustawy o CIT (przepisy te dotyczą podmiotów przekształconych i powstałych w wyniku niektórych czynności restrukturyzacyjnych), a także grup kapitałowych i fundacji rodzinnych (art. 19 ust. 1b updop). Inne zasady ustalania statusu małego podatnika dotyczą podmiotów, które wybrały ryczałt od dochodów spółek tzw. cit estoński (o tym w kolejnym artykule juz wkrótce).